انواع فرمت عکس

شناخت مهمترین انواع فرمت عکس و اطلاع از ویژگی ها و موارد استفاده هر فرمت، برای همه افراد، به خصوص کسانی که در زمینه عکاسی، گرافیک، تدوین و سایر حوزه های مربوطه مشغول به کارند، امری لازم و ضروری است؛ به همین دلیل است که در دوره گرافیک معمولا یک جلسه کامل، به آموزش و بررسی انواع فرمت تصاویر پرداخته میشود.

در جهان مدرن امروز، امکان جمع آوری حجم بی نهایت اطلاعات در قالب های گوناگون، از طریق ابزارهای الکترونیکی، برای همگان فراهم است. ساده بودن امر دریافت اطلاعات، به معنای افزایش میزان داده های گوناگونی است که طبیعتاً نیاز به ذخیره سازی و طبقه بندی دارند. فرمت ها، ساختار و نوع داده ها و فایل های موردنظر را مشخص مینمایند تا امر ذخیره سازی، دستیابی مجدد و انجام عملیات بر روی آنها به نحو ساده تری انجام گیرد. فایل های متنی، صوتی، تصاویر و ویدیوها، به واسطه ی فرمت های گوناگون‌شان، از یکدیگر تفکیک میشوند.

البته فرمت ها، برای طبقه بندی و تفکیک داده های موجود در هر یک از دسته های فوق نیز به کار میروند. به عنوان مثال، انواع فرمت عکس، بر اساس نحوه ی فشرده سازی، عبارتند از JPEG  PNG  GIF  RAW  SVG  DNG  WebP  TIFF  BMP و … . در ادامه با این فرمت ها، تفاوت و کارایی‌شان بیشتر آشنا میشویم.

فرمت عکس JPEG چیست؟

یکی از پرکاربردترین انواع فرمت عکس یا بهتر بگوییم، پرکاربردترین فرمت عکس، فرمت JPEG یا همان JPG می باشد. این حروف اختصاری، مخفف عبارت Joint Photographic Experts Group است که به خصوص در حوزه عکاسی، پرکاربردترین فرمت تصویر محسوب میشود. علت کارایی فراوان آن، سازگاری این فرمت با کلیه ی نرم افزارهای ویرایش عکس و نمایش دهنده های تصویر است. اغلب دوربین های عکاسی دیجیتال، عکس ها را با همین فرمت ذخیره مینمایند. JPEG یا JPG بدون اینکه به طور محسوس از کیفیت تصویر کم کند، توان فشرده سازی 10 تا 20 برابری فایل را داراست. اما در هر صورت، فرایند ذخیره سازی داده با این فرمت، جزء روش های فشرده سازی با اتلاف محسوب میشود و سبب از دست رفتن مقداری از اطلاعات دریافتی خواهد شد.

JPEG یک فرمت 24 بیتی است و برای هر پیکسل، امکان برخورداری از 16 میلیون ترکیب رنگ گوناگون را فراهم مینماید. عکاسی با این فرمت، سبب میشود که تنظیمات وضوح، اشباع رنگ، کنتراست و موارد دیگر به طور پیشفرض بر روی تصویر اعمال شوند. پس در صورت استفاده از JPEG لازم است ابتدا تنظیمات فوق را بررسی نموده و تغییرات مطلوب خود را ایجاد نمایید.

فرمت عکس RAW چیست؟

یکی دیگر از مهمترین انواع فرمت عکس، به خصوص در حوزه عکاسی، فرمت RAW میباشد. این فرمت، برای رفع محدودیت های نمونه ی قبلی، یعنی JPEG پا به عرصه نهاد. تصاویری که با فرمت RAW ثبت میشوند، امکان ویرایش و انجام عملیات های بیشتری را در مراحل پس از ثبت تصویر فراهم میکنند و به نسبت JPEG هنگام فشرده سازی، اطلاعات کمتری را از بین میبرند. این فرمت در میان عکاسان حرفه ای بسیار محبوب است، اما متاسفانه بسیاری از نرم افزارهای ویرایش عکس، حتی برخی نسخه های قدیمی فتوشاپ، در پردازش این نوع فایل با مشکل مواجه میشوند. مسئله ی دیگری که در خصوص استفاده از این فرمت مطرح میشود، حجم بالای تصاویری است که در این قالب ذخیره شده اند. از آنجایی که فایل های RAW کمتر فشرده میشوند، فضای زیادی را اشغال میکنند و کار بر روی آنها، نیازمند برخورداری از پردازنده ها و سیستم های قدرتمند است.

فرمت عکس DNG

هر دوربین عکاسی، از روشی منحصر به فرد برای ذخیره سازی تصاویر با فرمت RAW استفاده میکند و این امر سبب ایجاد مشکلات بیشتری میشود. یافتن نرم افزاری که برای پردازش انواع گوناگون فرمت RAW مناسب باشد، امر دشواری است! از این رو شرکت Adobe با ارائه ی فرمت Digital Negative Specification (DNG) برای رفع این مشکل اقدام نموده است. به این صورت که میتوان فایل های RAW را با استفاده از این نرم افزار اختصاصی Adobe به فرمت DNG تغییر داد و سپس با استفاده از برنامه هایی که از این فرمت پشتیبانی مینمایند، به نمایش و اصلاح تصویر مورد نظر پرداخت. در واقع به گفته خود کمپانی ادوبی، DNG یک فرمت غیر اختصاصی برای ذخیره سازی فایل های RAW دوربین ها است.

به طور کلی، JPG، RAW و DNG سه فرمت مهمی هستند که لازم است تمامی عکاسان و افراد مشغول در حوزه عکاسی، به صورت کامل با آنها آشنا باشند. لذا ضروری است که در دوره های آموزش عکاسی، نظیر دوره عکاسی دیجیتال، ویژگی ها، مزایا و معایب هر سه فرمت، به صورت کامل به هنرجویان آموزش داده شود.

فرمت عکس TIFF چیست؟

یکی دیگر از مهمترین انواع فرمت عکس، فرمت TIFF میباشد. این کلمه چهار حرفی، مخفف عبارت Tagged Image File Format است. این فرمت مانند JPEG رایج نیست و توسط تمامی دوربین های عکاسی پشتیبانی نمیشود، اما در عوض، درست مانند JPEG، پردازش آن در بسیاری از نرم افزارهای ویرایش تصویر، به سادگی امکان پذیر است. TIFF به نسبت JPEG برای فعالیت های حرفه ای، مناسب تر است؛ چراکه از فشرده سازی کمتری بهره میگیرد و به علاوه، از مدل رنگ CMYK نیز پشتیبانی مینماید. اما در مقابل، فضای بسیاری را نیز اشغال مینماید.

فرمت عکس BMP

این فرمت نیز فایل را فشرده نمیکند و از این رو، اطلاعات عکس، از بین نخواهد رفت. اما به همان نسبت، فضای زیادی را نیز اشغال مینماید. در نتیجه، برای بارگذاری در وبسایت ها و موارد مشابه، کارایی ندارد. اما برای پرینت، بسیار مناسب است. Bmp مانند بسیاری دیگر از فرمت ها، بر مبنای پیکسل عمل مینماید و به علاوه، از کانال آلفا نیز پشتیبانی میکند.

فرمت عکس PNG چیست؟

یکی دیگر از پرکاربردترین و محبوب ترین انواع فرمت عکس که به فرمت عکس بدون پس زمینه نیز معروف است، فرمت PNG میباشد. این کلمه مخفف عبارت Portable Network Graphic است که ترجمه ی فارسی آن گرافیک شبکه ی قابل حمل است. این فرمت بسیار رایج است و خصوصاً در میان طراحان سایت، طرفداران فراوانی دارد. فرمت PNG را به صورت کلی، به دو دسته png-8 و png-24 تقسیم میکنند.

Png-8 صرفاً از 256 رنگ پشتیبانی مینماید و در نتیجه، حجم تصاویر ذخیره شده در این فرمت، بسیار اندک است. اما با این حال، کیفیت تصویر، همچنان حفظ میشود و در مواردی که رنگ های محدودی مورد استفاده قرار میگیرند، بسیار مناسب است.

Png-24 قابلیت ذخیره سازی 16 میلیون رنگ را داراست و برای ذخیره ی تصاویر ترنسپرنت مناسب میباشد. فایل های ارائه شده در این فرمت نیز از کیفیت بالایی برخوردار هستند.

فرمت png توسط اغلب نرم افزارهای مشاهده و ویرایش تصویر، پشتیبانی میشود و بسیار رایج و کاربردی است.

فرمت عکس WebP

فرمت WebP که یکی از مهمترین انواع فرمت عکس، به خصوص در حوزه وب، محسوب میشود، نخستین بار توسط گوگل ابداع و به کار گرفته شد، تا تصاویر JPEG و PNG به فایل هایی کم حجم تر تبدیل شوند. به این طریق، تصاویر برای بارگذاری سریع و آسوده بر روی صفحات وب، آماده میشوند و ترافیک کمتری نیز به این امر اختصاص داده خواهد شد. با وجود کاربردی بودن این فرمت، متاسفانه بسیاری از مرورگرها و نرم افزارهای ویرایش عکس، حتی فتوشاپ، از آن پشتیبانی نمیکنند و این امر، استفاده از WebP را با مشکل مواجه کرده است.

فرمت عکس SVG

SVG یا Scalable Vector Graphics فرمتی است که بر پایه ی وکتور عمل میکند و تصاویر را بدون کاستن از کیفیتشان  ذخیره مینماید. SVG مقیاس پذیر است و برای هر تصویر، رزولوشن متفاوتی را اعمال میکند و با کیفیتی فوق العاده نمایش میدهد. حجم فایل های این فرمت نیز بسیار اندک است. به علاوه، امکان ویرایش تصاویر آن در نرم افزارهایی چون Sketch، Illustrator و سایر نرم افزارهای کاربردی گرافیک برداری نیز فراهم میباشد. تنظیم ویژگی های مختلف تصویر و اعمال افکت های شناور بر آن، از دیگر مزایای استفاده از این فرمت هستند. SVG در ترسیم نمودارها، طراحی لوگو، ساخت انیمیشن و جلوه های ویژه، بسیار کاربردی است.

در دوره ایلاستریتور مجتمع فنی نیاوران شما به صورت کامل با وکتور آشنا میشوید و خروجی پروژه های شما SVG می باشد شما اگر علاقه مند به حوزه گرافیک هستید میتوانید با شرکت در کلاس ایلاستریتور به صورت تخصصی این نرم افزار کاربردی را بیاموزید.

فرمت عکس GIF

یکی دیگر از مشهور ترین انواع فرمت عکس که آن را عموما با نام گیف می شناسیم، فرمت GIF است. نام این فرمت برگرفته از عبارت Graphic Interchange Format است که نخستین بار توسط شرکت compuserve ارائه گردید. این فرمت به علت فشرده سازی قوی و برخورداری از رنگ های کمتر، حجم اندکی را اشغال مینماید. GIF علاوه بر تصاویر ثابت، قابلیت ذخیره سازی و نمایش تصاویر متحرک را نیز داراست. این فرمت نهایتاً از 256 رنگ پشتیبانی میکند و در مواردی که تنوع رنگ اهمیت زیادی ندارد، GIF مناسب و کاربردی است. به عنوان مثال، در ارائه ی بسیاری از بنرها و تصاویر تبلیغاتی، خصوصا در فضای مجازی و پیامرسان ها، از این فرمت به طور گسترده استفاده میشود.

تمامی موارد بررسی شده در این مقاله، از جمله مهمترین و کاربردی ترین انواع فرمت عکس هستند که هر کدام ویژگی ها، مزایا و معایب مختص به خودشان را دارند و به سبب همین ویژگی ها، هر یک در حوزه های مختلفی، مورد استفاده قرار میگیرند.