اینفوگرافیک چیست؟
اینفوگرافیک (Infographic) یا اطلاع نگاشت، به شیوه های متعدد انتقال اطلاعات و داده های گوناگون از طریق رسم شکل یا نمودارهای تصویری اشاره دارد. در این روش، با استفاده از اشکال، نقشه ها، رنگ ها و مهارت های گرافیکی، داده های سخت و پیچیده به گونه ای ساده و همه فهم به نمایش گذاشته شده و توصیف می شوند.
در واقع عبارت فوق از ترکیب دو واژه انگلیسی information و graphic حاصل شده است که معنای استفاده از تصویرپردازی و هنرهای گرافیکی برای ارائه اطلاعات و توضیح موضوعات مختلف را تداعی می کند.
اینفوگرافیک به معنای کاربرد صرف تصویر نیست. می توان در طرح های این چنینی در حد اعتدال از نوشته نیز استفاده نمود؛ اما تمرکز اصلی بر روی ترسیم تصاویر و جذابیت های بصری است.
آموزش اینفوگرافیک از جمله مباحث جذابی است که در دوره گرافیک مجتمع فنی نیاوران، به آن پرداخته می شود.
تاریخچه اینفوگرافیک
آنچه در این مطلب می خوانید:
اینفوگرافیک یکی از قدیمی ترین هنرهای بشری است که از دوران های پیشین به اشکال گوناگون مورد استفاده قرار گرفته و حتی پیش از اختراع خط و نوشتار، برای شرح وقایع و اندیشه ها به کار رفته است.
ساده ترین و ابتدایی ترین شکل Infographic، نقاشی ها و حکاکی هایی هستند که در دوران ماقبل تاریخ به روی دیوار غارها و صخره ها ثبت شده اند. انسان های نخستین بار برای برقراری ارتباط با یکدیگر و توضیح مظاهر اولیه فرهنگ و سبک زندگی خود از این هنر استفاده می کردند.
خط هیروگلیف مصری یکی دیگر از نمونه های ابتدایی اینفوگرافیک است که در عین حال می تواند بارزترین و جالب ترین نمونه آن نیز باشد. مصریان باستان از اشکال گوناگون مانند تصاویر حیوانات، پرندگان و اشیاء به طور نمادین و برای شرح گفته های خود استفاده می کردند. همانطور که می دانید، بسیاری از نوشته های هیروگلیف همچنان رمزگشایی نشده اند، اما به طور قطع در زمان های قدیم معانی آشکار و قابل فهمی را در بر داشته اند.
نقشه های جغرافیایی از اولین اشکال Infographic بودند که وجهه و کاربرد علمی داشتند. از دوران باستان تا کنون بنا به ضرورت، جغرافی دانان، مقامات کشوری و نظامیان، داده های مکانی و تاریخی را به شکل تصویر در می آوردند و به این ترتیب نقشه های جغرافیایی را رسم می کردند. این نقشه ها با اهداف و مقاصد گوناگون تهیه می شدند و خود دسته بندی های مختلفی داشتند.
در قرن 19 و 20 با افزایش جمعیت و وجود اهمیت ارائه یک سری آموزش ها به صورت عمومی و در عین حال فرهنگ سازی یا تبلیغات توسط حکومت ها، سازمان ها و حتی احزاب، رفته رفته از هنر اینفوگرافیک در زمینه های متنوع تری استفاده شد. به تدریج بسیاری از اطلاعات و دانستنی های مهم و کاربردی در خصوص مسائل علمی، آماری، بهداشتی، فرهنگی و… از طریق نمودارها، تصاویر، نقشه ها و… در اختیار عموم مردم، دانش آموزان و محققان قرار گرفتند.
امروزه با روی کار آمدن انواع نرم افزارها و تکنولوژی های پیشرفته در زمینه تصویرپردازی و گرافیک، ارائه داده ها به صورت بصری به شیوه ای ماهرانه تر، ظریف تر و در عین حال ساده تر انجام می گیرد.
کاربرد اینفوگرافیک
مسلما مطالعه و کسب اطلاعات دقیق و کامل در زمینه های مختلف علمی، هنری و اجتماعی در میان افراد یک جامعه از اهمیت بالایی برخوردار است و این کاملا بدیهی است که تمامی شهروندان باید از دانشی مقدماتی در عرصه های مختلف برخوردار باشند. اما امروزه به علت مشغله های فراوان و روی کار آمدن شبکه های اجتماعی، اغلب افراد دسترسی به داده های ساده و زودفهم را به مطالعه متون تخصصی ترجیح می دهند. در نتیجه بسیار مهم است که از هنرهایی چون اینفوگرافیک برای جلب توجه مخاطبان، انتقال دانش و بالا بردن سطح دانش عموم مردم استفاده شود. به علاوه در کتاب های علمی و درسی، دانشگاه ها، مستندهای تلویزیونی و… نیز برای نمایش بهتر اطلاعات از اشکال مختلف Infographic استفاده می شود.
به علاوه، تمامی ما در زندگی روزمره به راهنمایی های ساده ای در زمینه های مختلف نیازمندیم که شرح آن ها از طریق نوشتار بسیار زمانبر خواهد بود. مانند توضیح آسان و قابل فهم مراحل انجام یک کار اداری یا اطلاع یافتن از مسیر حرکت وسایل نقلیه در سطح شهر. امروزه شهرداری ها و نهادهای مختلف اداره کشور، قوانین، پروسه ها، توصیه ها، راهنمایی های کاربردی و اطلاعات ساده این چنینی را از طریق اینفوگرافیک در اختیار شهروندان قرار می دهند.
یکی دیگر از کاربردهای مهم Infographic در امر تبلیغات آشکار می شود. از طریق اینفوگرافیک ها می توان محصولات یا خدمات را به شکلی جذاب به مشتری معرفی نمود و یا آن را با محصولات رقیب مقایسه کرد. این امر در تبلیغات سیاسی نیز از اهمیت بالایی برخوردار می باشد.
انواع اینفوگرافیک
امروزه اینفوگرافیک ها به انواع گوناگون تقسیم بندی می شوند که هر یک خصوصیات و کاربردهای منحصر به خود را دارند. در ادامه به چندین مورد از آن ها و توضیح ویژگی هایشان خواهیم پرداخت.
اینفوگرافیک نقشه (Map)
بدون شک نقشه یکی از اولین نمونه های اینفوگرافیک می باشد که در طول تاریخ به طور گسترده مورد استفاده قرار گرفته است؛ خصوصا در عصر حاضر و در نتیجه کسب اطلاعات بیشتر و دریافت اهمیت علم جغرافیا و بعد مکان در بررسی و تحلیل مسائل، استفاده از نقشه در علوم و عرصه های گوناگون افزایش یافته است. در گذشته کاربرد نقشه به نمایش مکان های مهم مانند شهرهای بزرگ، پایتخت ها، مواضع نظامی، قلمروها و… محدود می شد. اما در حال حاضر بسیاری از اطلاعات جمعیتی، فرهنگی، سیاسی، محیط زیستی و… با استفاده از نقشه به نمایش گذاشته می شود.
در اینجا می توان از یک سری المان ها، اشکال هندسی و رنگ ها به صورت نمادین و برای سادگی بیشتر فهم نقشه استفاده نمود.
نمودار اینفوگرافیک (Chart)
یکی دیگر از پرکاربردترین و شناخته شده ترین اشکال اینفوگرافیک، نمودار است. نمودارها برای نمایش داده های کمی مورد استفاده قرار می گیرند. اما ضرورتی ندارد که صرفا از نوشته و اعداد تشکیل شده باشند! در صورت کاربرد هنر تصویرسازی در طراحی نمودارها، می توان اطلاعات را به شکلی جذاب تر و موثرتر به مخاطبان منتقل نمود.
توجه داشته باشید که نمودارها، خود انواع مختلفی دارند و با توجه به هدف و اطلاعات مورد نظر، مورد استفاده قرار می گیرند.
اینفوگرافیک تایم لاین (Time Line)
در اینجا با در نظر گرفتن جذابیت های بصری، یک خط زمانی یا Time Line ترسیم شده و مراحل روی دادن یک واقعه، انجام یک فرآیند و یا ترتیب اتفاقات، در آن به تصویر کشیده می شوند.
خط زمانی می تواند بنا به صلاحدید و سلیقه طراح، در نقطه معینی آغاز شده و پایان یابد و برای توضیح رخدادها و شمارش آن ها به صورت های مختلفی از نوشته، نماد یا تصویر استفاده کند.
این نوع از اینفوگرافیک، برای توضیح مسائل تاریخی، دستورالعمل ها و موارد مشابه مورد استفاده قرار می گیرد.
اینفوگرافیک اطلاع رسان (Informational)
در اینجا متون با رعایت جنبه های هنری و با استفاده از فونت جذاب و ترکیب رنگ متنوع، در معرض دید مخاطب قرار می گیرند و با توجه به ظرافت به کار رفته در طراحی آن ها، در جلب نظر خواننده نقش مفیدی ایفا می نمایند.
موارد کاربرد این نوع از اینفوگرافیک متعدد می باشد و بیشتر برای انتقال اطلاعات علمی و شرح موضوعاتی که از نظر بصری چندان جایی برای به کار بردن خلاقیت نداشته باشند، مورد استفاده قرار می گیرد.
درختی یا فلوچارت (Flowchart)
اینفوگرافیک درختی یا فلوچارت با استفاده از اشکال هندسی و کاربرد محدود متن و نوشته، به توضیح حالت های مختلف و پیش بینی نتایج و پیامدهای هر یک می پردازد. به این صورت که هر مورد در شاخه ای جداگانه مورد بررسی قرار گرفته و خواننده می تواند به شکلی ساده و منظم از عواقب وقوع هر رخداد یا اتخاذ هر تصمیم، آگاهی یابد.
از فلوچارت برای راهنمایی افراد و یا توجیه مسائل و تصمیمات مختلف استفاده می شود.
فتوگرافیک (Photo-Graphic)
می توان به جای تصاویر غیرواقعی که توسط هنرمندان ترسیم یا طراحی شده اند، در اینفوگرافیک ها، از عکس هایی استفاده نمود که شکل ظاهری و ویژگی های مشهود سوژه را به نمایش می گذارند.
در توضیح مسائل تاریخی، اجتماعی و علمی، می توان از این روش استفاده نمود.
اینفوگرافیک عددی (Number)
در این دسته از اینفوگرافیک ها، توجه به داده های کمی و اعداد، اختصاص پیدا می کند و غالبا این موارد با فونت درشت به نمایش گذاشته خواهند شد. در واقع در اینفوگرافیک عددی، شاخص های اصلی که می بایست در کانون توجه قرار گیرند، اعداد می باشند.
اینفوگرافیک مقایسه ای (Comparison)
گاهی لازم است برای مقایسه دو شخص، نهاد، محصول، ابزار و… اطلاعاتی کلی و قابل فهم برای شرح شباهت ها و تفاوت های آنان در اختیار مخاطب قرار گیرند. در اینجا غالبا صفحه به دو قسمت تقسیم می شود و طراح با استفاده از دو رنگ متضاد و با جملاتی کوتاه و ساده، به بیان اطلاعات خود و شرح شباهت ها و تفاوت ها می پردازد.
در چنین مواردی به کار بردن نمادها و طرح های مینیمال، از اهمیت بالایی برخوردار است. از اینفوگرافیک های مقایسه ای، بیشتر در تبلیغات، مناظره ها و… استفاده می گردد.
سلسله مراتبی
گاهی هدف از ترسیم اینفوگرافیک، نمایش اهمیت، شدت و یا قدرت یک عامل نسبت به باقی موارد و در نهایت رده بندی آن ها بر حسب یک معیار واحد است.
در اینجا عوامل از بالا به پایین یا از پایین به بالا در جایگاه خاص خود قرار می گیرند. همچنین می توان از اشکالی چون هرم استفاده نمود و یا میزان برتری هر مورد را با شدت و ضعف رنگ ها به نمایش گذاشت.
اینفوگرافیک رزومه
گاه برای نمایش و مقایسه رزومه و سوابق فعالیت افراد و شرکت ها، از فهرست هایی استفاده می شود که علاوه بر برخورداری از جاذبه های بصری، اطلاعات را به شکلی قابل فهم و صریح، به خواننده منتقل می نمایند.
در اینجا با دسته بندی اطلاعات افراد و استفاده از انواع المان ها، می توان تصویری صحیح و کلی در خصوص ویژگی ها و نقاط قوت و ضعف هر یک، به مخاطب منتقل نمود.
تمامی این موارد ذکر شده، نمونه هایی از انواع اینفوگرافیک بودند. لازم به ذکر است که یک Infographic، می تواند ترکیبی از دو یا چند موردی باشد که در بالا به آن اشاره کردیم.
نرم افزار اینفوگرافیک
همانطور که می دانید، امروزه امر طراحی و به اشتراک گذاری طرح ها از طریق رایانه و نرم افزارهای رایانه ای انجام می گیرد. پس ضروری است تا با سایت ها و نرم افزارهای کاربردی این عرصه آشنا باشید.
نرم افزار اینفوگرافیک Canva
این نرم افزار یکی از بهترین گزینه ها برای افرادی است که در زمینه طراحی اینفوگرافیک، تازه کار می باشند؛ چرا که فعالیت از طریق آن بسیار ساده و برای تمامی افراد ممکن است.
این نرم افزار آنلاین که دسترسی به آن رایگان می باشد، دارای ابزارها، قابلیت ها و فونت های متنوعی است و حتی امکان استفاده از تصاویر از پیش آماده را نیز برای افراد فراهم می سازد.
نرم افزار اینفوگرافیک Easel.ly
این نرم افزار نیز همانند نمونه قبلی از نظر محیط کاربری، تنظیمات و طرز استفاده، بسیار ساده و مناسب می باشد. کار با ایزل لی نیز رایگان بوده و امکان استفاده از انواع تصاویر و ویدئوها برای افراد فراهم است.
نرم افزار اینفوگرافیک Piktochart
دسترسی به این نرم افزار به صورت رایگان و از طریق محیط وب امکان پذیر است. استفاده از پیکتوچارت نیز آسان می باشد، اما قابلیت های آن نسبت به نمونه های پیشین، تخصصی تر و بهتر هستند. به همین علت است که افراد حرفه ای، تسلط به این نرم افزار را نوعی ضرورت محسوب می کنند.
قابلیت های متنوع و کاربردی پیکتوچارت، سبب شده است تا نرم افزار فوق نسبت به بسیاری از نسخه های مشابه برتری داشته باشد.
از مزایای آن نیز می توان به امکان استفاده از ویدیو، قالب های متعدد و رایگان، ابزارهای پیشرفته و قابلیت دسترسی در انواع پلتفرم ها اشاره نمود.
نرم افزار Adobe Spark
این نرم افزار بسیار کاربردی و رایگان، قابلیت های متعدد و جذابی را برای طراحی ویدیو و تصویر در اختیار کاربر قرار می دهد و همچنین با استفاده از فضای ابری یا Cloud ذخیره سازی طرح های ترسیم شده را به شکلی ساده تر انجام می دهد.
این نرم افزار در سیستم عامل های مختلف قابل دسترس است و طرز کار با آن نیز بسیار ساده می باشد.
نرم افزار اینفوگرافیک Infogram
این نرم افزار نیز به صورت آنلاین در دسترس است و بسیاری از قابلیت های آن بدون پرداخت پول، در اختیار طراحان قرار می گیرد. اینفوگرام برای افرادی مناسب است که قصد دارند به سرعت و البته با استفاده از خلاقیت، اطلاعات و داده های کمی را به صورت بصری و به اشکال مختلفی چون نقشه، نمودار و گراف به نمایش بگذارند.
نرم افزار اینفوگرافیک Visme
این نرم افزار که علاوه بر عکس، از ویدیو و صوت نیز پشتیبانی می نماید، یکی از جدیدترین نمونه هایی است که برای طراحی حرفه ای اینفوگرافیک ها به کار می رود. در این نرم افزار تعداد زیادی قالب رایگان در اختیار کاربر قرار گرفته و ابزارهای پیشرفته و جذابی برای ویرایش متن و تصویر برای وی فراهم می باشد.
کاربر Visme می تواند تنظیمات برنامه را شخصا تغییر داده و از قابلیت های آن برای شخصی سازی استفاده نماید.
نرم افزار اینفوگرافیک Adobe Photoshop
نرم افزار ادوبی فتوشاپ یکی از بزرگترین و پرکاربردترین ابزارهای دیجیتال در دنیای گرافیک است که نیازی به معرفی ندارد. یکی از موارد کاربرد این نرم افزار قدرتمند، استفاده از آن در طراحی اینفوگرافیک است. نرم افزار فتوشاپ برای این کار، ابزارها و آپشن های قدرتمند بسیاری را در اختیار کاربران قرار داده است.
شما می توانید با شرکت در دوره فتوشاپ مجتمع فنی نیاوران، طراحی اینفوگرافیک با استفاده از فتوشاپ را به صورت تخصصی و حرفه ای بیاموزید.
نرم افزار Venngage
کاربردهای این نرم افزار برای ساخت اینفوگرافیک، در زمینه ها و موضوعات مختلف و همچنین توسط افرادی با سطوح تسلط متفاوت، بسیار است؛ به شکلی که کاربران با هر میزان مهارت، می توانند با استفاده از وینگیج و قابلیت های متعدد آن، به طراحی اینفوگرافیک بپردازند.
تنها ایراد نرم افزار فوق این است که کاربران نمی توانند طرح های تکمیل شده توسط آن را دانلود نمایند.
نکات طراحی اینفوگرافیک
توجه به سلیقه و دانش جامعه هدف
هر قشر و گروه از جامعه دارای سطح سواد، دغدغه ها و سلایق متفاوتی هستند. با توجه به مورد کاربرد اینفوگرافیک، ضروری است که برای موفقیت بیشتر طرح خود در جلب توجه مخاطب، به این مورد توجه داشته باشید.
مثلا در نظر بگیرید که عموم مردم به مطالعه توضیحات متنی علاقه چندانی ندارند و کاربرد بیشتر تصویر را ترجیح می دهند. به علاوه، از برخورد با اطلاعات و موضوعات پیچیده پرهیز می کنند و به اینفوگرافیک هایی علاقه دارند که مطالب را به ساده ترین و کلی ترین وجه ممکن، شرح می دهند. از آن سو در صورتی که قرار است Infographic را در زمینه های شغلی، علمی و دانشگاهی مورد استفاده قرار دهید، آمارها و داده های دقیق، بسیار بیشتر از جذابیت های بصری مورد توجه قرار خواهند گرفت. به علاوه، نمایش جزئیات بیشتر و در نظر گرفتن پیچیدگی های موضوع برای افراد، مهم خواهد بود.
از سوی دیگر از نظر کاربرد رنگ، فونت و سبک طراحی نیز لازم است به گروه سنی هدف و سلیقه کلی مخاطبان توجه نمایید.
رعایت استانداردهای فاصله و اندازه
بسیار مهم است که تصاویر، متون و خطوط به کار رفته در اینفوگرافیک، از نظر اندازه و فاصله میان آن ها دارای یک فرم مناسب و استاندارد باشند. چرا که در غیر این صورت، ظاهری زننده و آزاردهنده پیدا می کنند.
استفاده از رنگ مناسب در اینفوگرافیک
توجه به اصول ترکیب رنگ از اهمیت بالایی برخوردار است. اگر رنگ ها با سلیقه و به درستی انتخاب شوند، فرم نهایی کار زیباتر بوده و در نظر مخاطب جذاب تر خواهد بود.
توجه داشته باشید که رنگ ها از نظر روانشناسی بر ذهن مخاطب تأثیر گذاشته و احساسات مختلفی را در او برانگیخته خواهند کرد. مثلا در اینفوگرافیک هایی که برای توضیح پروتکل های بهداشتی مورد استفاده قرار می گیرند، رنگ قرمز نقش پررنگی دارد. چرا که با جلب توجه و القای حس ترس و هشدار همراه است.
خوانا بودن مطالب
در نظر داشته باشید که هدف از طراحی اینفوگرافیک، ارائه داده ها به ساده ترین شکل ممکن است. پس بدیهی است که مخاطب نباید برای خواندن مطالب نوشته شده بر روی آن دچار مشکل شود. در نتیجه استفاده از فونت، رنگ و کیفیت مناسب در ثبت متن ها از اهمیت بالایی برخوردار است.
استفاده از تصاویر با کیفیت در اینفوگرافیک
هر چه تصویر باکیفیت تر باشد، برقراری ارتباط با آن برای مخاطب ساده تر است و همچنین جذابیت آن نیز بیشتر خواهد بود و در غیر این صورت نیز Infographic در جلب توجه افراد موفق نخواهد شد.
دقت در انتخاب فونت در اینفوگرافیک
فونت ها می توانند احساس سادگی، صمیمیت یا رسمیت را به مخاطب منتقل نمایند. در هنگام انتخاب فونت به موارد کاربرد و موضوع اینفوگرافیک توجه داشته باشید.
