کروماکی چیست؟

کروماکی (Chroma key) یا همان پرده سبز، یکی از شگفت انگیزترین تکنیک ها در دنیای سینما و فیلم سازی محسوب می گردد. حتما می دانید که بخش زیادی از تصاویر شگفت انگیزی که در عکس ها، فیلم ها، برنامه های تلویزیونی و سریال ها مشاهده می کنید، در لوکیشن اصلی وجود نداشتند و با کمک تکنیک های مختلف و نرم افزارهای خاص ایجاد شده اند. شاید شما هم از مشاهده تصاویر اصلی و دست کاری نشده ای که از صحنه فیلم برداری برخی از این آثار منتشر می شوند، شگفت زده شده باشید!

در واقع بسیاری از پس زمینه ها، لوکیشن ها، موجودات اسرارآمیز و در کل تصاویری که از فیلم ها و سریال های محبوبمان به یاد داریم، ساخته و پرداخته تکنولوژی ها و روش های این چنینی هستند که با دقت و مهارت فراوان تهیه شده و به نمایش درآمده اند.

شاید با مشاهده تصاویر پشت صحنه این فیلم ها و سریال ها متوجه یک نکته مشترک در تمامی آن ها شده باشید. بله! وجود یک پرده یا پارچه غالبا سبزرنگ که محیط پوشیده شده توسط آن در نسخه نهایی با تصاویر کامپیوتری جایگزین می گردد! این پرده جادویی زمینه ساز خلق بسیاری از نماها و پس زمینه های تخیلی و هنرمندانه در صنعت سینما و تلویزیون است.

در این مطلب قصد داریم با کاربرد و نحوه استفاده از این پرده سبز جادویی که به آن پرده کروماکی می گویند، بیشتر آشنا شویم.

در صورتی که علاقمندید تکنیک کروماکی و سایر تکنیک ها و جلوه های ویژه سینمایی را به صورت تخصصی و حرفه ای بیاموزید، پیشنهاد ما به شما شرکت در دوره افترافکت مجتمع فنی نیاوران است.

پرده سبز

پرده سبز کروماکی (Chroma Key) یا برش فام به تکنیکی اشاره دارد که با کمک آن می توان بخشی از تصویر به دست آمده از عکاسی و فیلم برداری را بر اساس وحدت رنگ، از باقی قسمت ها تفکیک کرده و با تصاویری دیگر جایگزین نمود. این روش در تهیه و ساخت فیلم های سینمایی، سریال ها، برنامه های تلویزیونی و همچنین فرآیند ویرایش عکس ها به کار می رود.

در این روش بخش هایی که قرار است با تصاویر از پیش تعیین شده جایگزین گردند، با رنگی خاص (معمولا سبز روشن) مشخص می شوند و سپس از قسمت های دیگر مجزا شده و دستخوش تغییرات می شوند. به این صورت قسمت سبز رنگ از نما حذف می شود و چشم اندازی دیگر به نمایش در می آید.

پرده کروماکی

همانطور که ذکر شد، در هنگام عکاسی و فیلمبرداری، از یک پس زمینه یا پرده با رنگ ثابت برای مجزا نمودن قسمت های قابل ویرایش استفاده می شود. همچنین دیده شده که برای به تصویر کشیدن موجودات تخیلی، اشیائی به همین رنگ نیز به کار رفته اند.

در واقع بسیار مهم است که رنگ به کار رفته در پس زمینه، در لباس، رنگ پوست و آرایش شخصیت ها مورد استفاده قرار نگرفته باشد. چرا که در این صورت با حذف کردن پس زمینه، تمام قسمت های دیگر همرنگ آن نیز محو خواهند شد. پس مهم ترین معیار در انتخاب رنگ پرده کروماکی، عدم کاربرد آن در سوژه های اصلی است. در واقع می توان گفت پرده سبز کروماکی، همیشه هم سبز نیست!

اما خب در اغلب موارد، این پرده یا پس زمینه اصلی، به رنگ سبز روشن یا به طور دقیق تر، پیکو اکریلیک مات می باشد. علت این امر، تضاد شدید این رنگ با رنگ پوست بدن انسان است. در این صورت، تفکیک پس زمینه از سوژه ها ساده تر خواهد بود. به علاوه،  این رنگ محبوبیت کمی دارد و کمتر پیش می آید که از آن در لباس ها، اشیاء و متعلقات سوژه ها استفاده گردد.

در اغلب استودیوهای برنامه های تلویزیونی و خصوصا برنامه های هواشناسی که تصاویر متعددی پشت سر مجری به نمایش در می آید، استفاده از تکنیک کروماکی و پرده سبز، امری رایج است. چرا که عموما با رنگ های محبوبی که در پوشش مجریان مورد استفاده قرار می گیرد، مانند رنگ آبی و مشکی، ضدیت دارد.

پرده سبزی که سبز نیست!

همانطور که بالاتر هم گفتیم، در تکنیک کروماکی از پرده هایی به رنگ های دیگر نیز بهره می گیرند. مثلا رنگ آبی روشن، قرمز و خاکستری. چرا که حسگرهای دوربین، رنگ ها را در سه طیف سبز، قرمز و آبی شناسایی می کنند. البته کمتر پیش می آید که رنگ های دیگر به سبز ترجیح داده شوند، مگر در مواقع استثنایی. مثلا در مواردی که سوژه هایی به رنگ سبز در تصویر موجود باشند، مانند لباس های سبز، گیاهان و سبزه ها. به علاوه هنگامی که بازیگران یا سوژه ها موهایی به رنگ روشن یا طلایی دارند، ممکن است تفکیک آن ها از پرده سبز دشوار باشد. در چنین موقعیت هایی بهتر است از پرده ای به رنگ آبی استفاده شود.

البته در مواردی که کارگردان یا عکاس قصد دارد بخشی از بدن و یا اجزای سوژه را نامرئی کند، می تواند به شکل هوشمندانه ای، لباس یا پوششی همرنگ پرده را برای او انتخاب نماید. این هم تکنیک جالبی در دنیای سینما و تدوین است.

علاوه بر این ها، توجه داشته باشید که جنس و کیفیت پرده نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. مثلا پرده باید صاف و بدون چین و چروک باشد. رنگ آن نیز باید در تمامی قسمت ها ثابت و یک دست به نظر برسد. وجود هر نوع لکه و آلودگی بر روی پرده سبز، فرآیند کروماکی را با مشکل مواجه خواهد کرد. همچنین جنس پرده باید به گونه ای انتخاب شود که براق نبوده و نور زیادی را منعکس ننماید.

تکنیک کروماکی

نرم افزارهای متعددی برای ویرایش تصاویر و ویدئوها وجود دارد که می توانید تکنیک کروماکی را با استفاده از آن ها پیاده سازی کنید. فتوشاپ، لایت روم، افترافکت و پریمیر چند مورد از محبوب ترین آن ها هستند. در این نرم افزارها می توانید رنگ مورد نظر برای حذف قسمت های قابل ویرایش را انتخاب کنید و سپس بخش های باقیمانده را در یک پس زمینه دیگر قرار دهید.

به عمل جایگزینی تصاویر انتخاب شده با جلوه های تازه Keying می گویند. کلمه key در عبارت Chroma key نیز به همین مفهوم اشاره دارد.

انجام این کار در هر نرم افزار نیازمند تنظیمات و توجه به جزئیات متعددی است و به تخصص و مهارت نیاز دارد. البته پیداست که برخورداری از پشتکار بالا برای یادگیری در کنار تمرین و تکرار مداوم، می تواند موجبات پیشرفت در این زمینه را فراهم سازد. آموزش تکنیک کروماکی و حذف پرده سبز، یکی از جذاب ترین و مهمترین سرفصل های آموزشی در دوره افترافکت و دوره پریمیر مجتمع فنی نیاوران است.

تاریخچه کروماکی

در گذشته و پیش از روی کار آمدن فیلم های رنگی، از تکنیکی مشابه برای تغییر پس زمینه ها و دستکاری مناظر استفاده می شده است. در آن زمان، پوشاندن پس زمینه و اشیاء با رنگ های سیاه و سفید، اصل و اساس کار به حساب می آمد. با گذشت زمان و منسوخ شدن فیلم های سیاه و سفید، این روش نیز کم کم از رده خارج گردید.

با روی کار آمدن فیلم ها و سریال های رنگی، شیوه ای مشابه برای ویرایش تصاویر مورد توجه قرار گرفت که نخستین بار دیزنی آن را مورد استفاده قرار داد. در اینجا نیز از پرده هایی به رنگ سفید استفاده می شده و مراحلی طولانی و پیچیده برای پیشبرد کار، طی می شده است.

تا اینکه پترو دلاهوز موفق شد با استفاده از تکنولوژی تازه ای، نخستین بار پرده های سبز را با پرده های سفید جایگزین نماید و مراحل تصویربرداری و ویرایش عکس را به نحو ساده تری به انجام برساند. البته در اینجا نیز کروماکی هنوز به شکل پیشرفته امروزی نبوده و همچنان چالش ها و دشواری های فراوانی داشت، اما در عین حال سبب آفرینش بسیاری از شاهکارهای ماندگار سینما نظیر بن هور و پیرمرد و دریا شد.

امروزه با پیشرفت بیشتر فناوری و کاربرد گسترده انواع نرم افزارهای ویرایش تصویر، کروماکی نیز به نحوی ساده تر و بهینه تر انجام می گیرد و در تهیه فیلم ها و سریال ها نقش پررنگی ایفا می نماید. جلوه های ویژه بسیاری از آثار به یادماندنی نظیر هری پاتر، بازی تاج و تخت و ارباب حلقه ها با این شیوه طراحی شده اند.

نورپردازی در کروماکی

یکی از مواردی که باعث می شود تصاویر نهایی واقعی و باورپذیر به نظر برسند، استفاده از نورپردازی حرفه ای و دقیق است؛ به نحوی که بیننده بپذیرد که سوژه، درست در همان موقعیتی قرار داشته که هنرمندان با استفاده از نرم افزارهای کامپیوتری رسم کرده اند. به همین خاطر مهم است که نورپردازی سوژه و محیط یا پس زمینه ترسیم شده، از خصوصیات و منطق مشابهی برخوردار باشند. مثلا اگر قرار است در لوکیشن ساختگی، موقعیت شب به تصویر کشیده شود، سوژه نیز باید به گونه ای نورپردازی شود که گویی در همان زمان از شب قرار دارد. در اینجا استفاده از نورهای دیفیوز شده می تواند کار را آسان تر کند.

یکی دیگر از نکاتی که باید در خصوص نورپردازی در کروماکی مورد توجه قرار گیرد، نورپردازی یک نواخت پرده سبز است. چراغ ها و پخش کننده های نور نیز باید در موقعیتی قرار گیرند که هیچ یک از نقاط پرده روشن تر از نقاط دیگر نباشد. در اینجا ضروری است که چراغ ها در فاصله ای مناسب از پرده قرار گرفته و زاویه بین آن ها به طور استاندارد تنظیم شود تا در صورت تلاقی نورها، یکدست بودن روشنایی پس زمینه از بین نرود. در واقع پرده و سوژه ها باید هر یک به صورت جداگانه  نورپردازی شوند و برای رعایت این امر، ایجاد چندین متر فاصله میان آن ها ضرورت دارد.

یکی از مواردی که ممکن است در این مورد ایجاد مشکل نماید، بازتاب نور از پرده به روی سوژه است. این مسئله به اصطلاح Spill یا ریزش نام دارد. در این شرایط، نوری به رنگ سبز در اطراف سوژه ثبت می شود و تصویر نهایی را از شکل ایده آل خارج می نماید. به همین خاطر نباید در هنگام عکاسی یا فیلم برداری، از پرده های براق و درخشان استفاده کرد. همچنین در صورت استفاده از جواهرات یا اشیاء زرق و برق دار توسط سوژه ها نیز مشکلات مشابهی ایجاد خواهد شد. به همین علت است که رعایت فاصله استاندارد بین سوژه و پرده سبز در تکنیک کروماکی، امری الزامی است. چرا که هرچه این دو به یکدیگر نزدیک تر باشند، احتمال رخ دادن موارد مذکور بیشتر خواهد بود.

در صورت بروز چنین اخلالاتی، می توان با کاهش ISO تا حدی هاله ها و لکه های نوری ایجاد شده را از نظر بیننده پنهان نمود.

کاربردهای کروماکی

در عکاسی و خصوصا عکاسی پرتره، استفاده از تکنیک کروماکی بسیار رایج است. به همین دلیل است که در دوره های آموزشی عکاسی، خصوصا دوره عکاسی پرتره سرفصلی را به آموزش تکنیک کروماکی و حذف پرده سبز اختصاص می دهند. البته بدون به کار بردن پرده سبز یا آبی نیز می توان قسمتی از عکس را به کمک نرم افزارهای ویرایش عکس نظیر فتوشاپ از آن جدا کرده و در پس زمینه ای دیگر قرار داد. اما این کار اغلب بسیار دشوار و زمانبر خواهد بود و در نهایت نیز ممکن است نتیجه مطلوب و ایده آل موردنظر را در پی نداشته باشد؛ به خصوص اگر پیش زمینه یا همان بک گراند تصویر، اصطلاحا شلوغ و پر از جزئیات و رنگ ها باشد. در عوض با تکنیک کروماکی، می توان تا حد زیادی در زمان و انرژی صرفه جویی کرده و در عین حال اثری باکیفیت تر خلق نمود.

همچنین در فیلم های عروسی و جشن تولد، فیلم ها و عکس های مدارس و مهد کودک ها نیز می توان از کروماکی برای ایجاد تصاویر خلاقانه و زیبا استفاده کرد.

در ساخت و طراحی بسیاری از بازی های ویدئویی و ساخت تیزر تبلیغاتی از کروماکی استفاده می شود. در اغلب فیلم ها و سریال های تاریخی، ابرقهرمانی، فانتزی و علمی تخیلی نیز کروماکی نقشی حیاتی دارد.

در بسیاری از برنامه های تلویزیونی از پرده سبز و تکنیک کروماکی برای نمایش تصاویری که در واقعیت وجود ندارند یا در استودیو در دسترس نمی باشند، استفاده می شود؛ مثلا در برنامه های خبری، هواشناسی، برنامه های کودک و بسیاری از برنامه های دیگر.