مقدمه ای درباره زبان فرانسه

زبان فرانسه یکی از زبان های هند و اروپایی و از خانواده زبانی زبان های رومی به حساب می آید. این زبان یکی از 6 زبان بین المللی و مورد استفاده در سازمان ملل متحد در امور کاری است. علاوه بر این سازمان ها و موسسات بین المللی بسیاری مانند اتحادیه اروپا، از این زبان به عنوان زبان رسمی و اداری خود استفاده می کنند و پس از زبان انگلیسی، یکی از مهم ترین زبان های دیپلماتیک در سطح جهانی محسوب می شود.

 

جغرافیای زبان فرانسه

زبان فرانسه علاوه بر سازمان ملل و بسیاری از سازمان های بین المللی دیگر، در بیش از 29 کشور دنیا زبان رسمی و اول است، به نحوی که بیش از 26 درصد از کل جمعیت اتحادیه اروپا به زبان فرانسه سخن می گویند. همچنین در میان زبان های دوم نیز پس از انگلیسی و آلمانی، در رتبه سوم جهانی قرار دارد. تا پیش از میانه قرن بیستم و گسترش زبان انگلیسی، زبان فرانسه، نخستین زبان دیپلماسی جهانی و زبان طبقات تحصیل کرده محسوب می شد و هنوز نیز از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

در اروپا علاوه بر فرانسه که از سال 1539 به صورت رسمی زبان فرانسه را به عنوان زبان رسمی و اداری خود قرار داد، در بلژیک، هلند، سوئیس، موناکو، لوگزامبورگ، دره استا در ایتالیا، جزایر مانش و آندو نیز در همه یا بخشی از این مناطق، فرانسه زبان اول و رسمی محسوب می شود. در آسیا نیز در مناطقی مانند هند و چین و لبنان که مستعمره های سابق فرانسه بودند، زبان فرانسه رواج بسیار دارد و شمار زیادی از لبنانی ها آن را به عنوان زبان دوم خود برگزیده اند. کشورهای دیگری مانند قطر و امارات نیز به دلیل عضویت در OIF ، متکلمان فرانسوی زبان بسیاری دارند.

اما می توان گفت که اکثریت متکلمان زبان فرانسه در قاره آفریقا زندگی می کنند. به نحوی که در 31 کشور و بیش از 115 میلیون نفر در این قاره به زبان فرانسه سخن می گویند آن را به عنوان زبان اول یا دوم خود به رسمیت می شناسند. حتی پیش بینی می شود که این تعداد در آینده به 700 میلیون نفر برسد. مناطق دیگری مانند اقیانوسیه و استرالیا و کانادا نیز اگرچه که فرانسه زبان رسمی نیست اما بسیاری از افراد توانایی سخن گفتن به این زبان را دارند.

 

زبان فرانسه در ایران

در ایران پس از زبان انگلیسی، زبان فرانسه دومین زبان مورد توجه و محبوب محسوب می شود. زبان فرانسه نخستین بار در عصر صفویه مورد توجه ایرانیان قرار گرفت و به طور ویژه در دوره قاجار و از طریق ترجمه کتب درسی از زبان فرانسه در دارالفنون رواج بسیار یافت. در آن زمان بسیاری از محصلین و روشنفکران ایرانی برای تحصیل به فرانسه اعزام شده و به واسطه آشنایی با زبان و ادبیات این کشور، بسیاری از آثار ادبی فرانسه را به فارسی ترجمه کردند. در همین عصر بود که واژه های بسیاری از زبان فرانسه وارد زبان حقوقی و اداری و ادبیات عامیانه ایران شد و هنوز برخی از آن ها مورد استفاده است. از این جمله می توان به واژگانی مانند آسانسور، توالت، دوش، مانتو، پالتو، مغازه، پاساژ، ماساژ اورژانس، کتلت، املت و… اشاره کرد. روند مراوده ایرانیان با زبان فرانسه و ترجمه آثار فرانسوی زبان در زمان ناصرالدین شاه و مظفرالدین شاه شدت گرفت و در دوره حکومت پهلوی به اوج خود رسید و همه قلمرو علمی، فنی و ادبی را شامل شد. در این دوره به دلیل افزایش روابط همه جانبه با فرانسه و افزایش تحصیل کردگان در این کشور، زبان فرانسه بسیار مورد توجه ایرانیان قرار گرفت و دانشجویان، معلمان، هنرمندان و به طور کلی افراد بسیاری در آموزش این زبان اهتمام ورزیدند.

 

ویژگی های دستوری زبان فرانسه

همانگونه که گفته شد زبان فرانسه ریشه های بسیاری در زبان لاتین داشته و به همین دلیل به لحاظ گرامری قرابت زیادی با این زبان دارد. یکی از ویژگی های اساسی در زبان فرانسه جنسیت اسامی است. بر خلاف زبان انگلیسی، در زبان فرانسه جنسیت اسامی همواره مورد توجه است. علاوه بر این صورت جمع اسامی نیز جنسیت سوم اسامی محسوب می شود. در این زبان اسامی مذکر با حرف تعریف le ، اسمی مونث با حرف تعریف la  و اسمی جمع با حرف تعریف les  مشخص می شود.

در مورد اسامی در زبان فرانسه علاوه بر جنسیت، معرفه و نکره بودن نیز حائز اهمیت است. اسمی معرفه اشاره به اسم های شناخته شده برای مخاطب دارد و در مقابل اسامی نکره به اسم های ناشناس اشاره می کند. همچنین نوع سومی از حروف تعریف وجود دارد که به اسامی شمارش پذیر و غیر قابل شمارش اشاره دارد. مهم ترین تفاوت زبان فرانسه با سایر زبان های شاخه هند و اروپایی مانند زبان های فارسی و رومی تبار، غیر ضمیر انداز بودن آن است. به این معنا که در زبان های  هند و اروپایی در برخی جملات ضمیر های فاعلی به قرینه معنوی قابل حذف هستند. مثلا در جمله “من ایرانی هستم”، ضمیر “من” قابل حذف می باشد. اما در زبان فرانسه وجود ضمیرهای فاعلی در جمله الزامی است و علی رغم عدم الزام معنایی، نحو زبان این الزام را ایجاد می کند که ضمیر فعلی حتما وجود داشته باشد.

 

اهمیت یادگیری زبان فرانسه

همانگونه که گفته شد، فرانسه یکی از 6 زبان بین المللی سازمان ملل و در رتبه سوم زبان های رایج جهانی قرار دارد. علی رغم آنکه به نظر می رسد امروزه زبان انگلیسی زبان علمی و رسمی دنیا است اما نمی توان اهمیت زبان فرانسه را در کنار آن نادیده گرفت. از آنجا که پیش از رواج زبان انگلیسی، فرانسه زبان بین المللی و رایج ترین زبان جهانی بود، تاریخ و پیشینه بسیاری از علوم و دانش ها و هنرهای امروز، وابسته به زبان فرانسه است. بسیاری از دانشجویان، دانشمندان و هنرمندان برای اینکه بتوانند اطلاعات دسته اول و نابی را از پیشینه رشته مطالعاتی و مورد علاقه خود کسب کنند، نیازمند یادگیری زبان فرانسوی هستند.

می توان گفت که علم مدرن انگلیسی زبان بر شانه های غنی و پر بار علوم فرانسوی زبان ایستاده است. در برخی شاخه ها مانند هنر و ادبیات و دیپلماسی، هنوز هم زبان فرانسه در صدر و در درجه اول اهمیت قرار دارد و برای هنرمندان و دیپلمات ها در سراسر دنیا یادگیری زبان فرانسه، نه فقط یه مهارت، که یک نیاز اساسی محسوب می شود. برخی از رشته های آکادمیک در حوزه علوم انسانی مانند جامعه شناسی، فلسفه، انسان شناسی و تاریخ، به دلیل آنکه اغلب توسط نظریه پردازان فرانسوی شکل گرفته و رشد کرده اند، وابستگی های تاریخی بسیاری به این زبان دارند و برای دانشجویان و استادان این رشته های مطالعاتی، یادگیری زبان فرانسه می تواند بسیار حائز اهمیت باشد.

علاوه بر این امروزه زبان رسمی اتحادیه اروپا زبان فرانسه است و هر گونه مراوده سیاسی، اقتصادی و گردشگری در کشورهای این اتحادیه، مستلزم یادگیری زبان فرانسه می باشد. این امر خصوصا در رابطه با مهاجرت های تحصیلی بسیار مهم است. زیرا بسیاری از دانشگاه برتر جهان در حوزه اتحادیه اروپا و در کشورهای فرانسوی زبان قرار دارند و علی رغم آنکه برای تحصیل، یادگیری زبان انگلیسی نیز می تواند راهگشا باشد، اما برای زندگی در این کشورها، یادگیری زبان فرانسه نیز اهمیت بسیاری دارد.

مزایای آموزش زبان فرانسه

آموزش زبان فرانسه برای برخی از افراد در درجه اولویت یادگیری قرار خواهد داشت. این افراد داوطلبان مهاجرت و یا هر گونه سفر تجاری، تحصیلی، تفریحی و … به کشورهای اتحادیه اروپا و کشورهای قاره آفریقا هستند. از آنجا که زبان رسمی اتحادیه اروپا و اغلب کشورهای قاره آفریقا زبان فرانسه است، بدون یادگیری این زبان، سفر به این کشورها با دشواری های بسیاری همراه خواهد بود.

علاوه بر این از آنجا زبان دیپلماتیک جهان به صورت غیر رسمی، هنوز زبان فرانسه است، برای همه کسانی که علاقه مند به فعالیت های سیاسی و دیپلماتیک و یا مطالعه در حوزه علوم سیاسی و روابط بین الملل هستند، یادگیری زبان فرانسه، مزیت بزرگی محسوب می شود. هنرمندان نیز گروه دیگری هستند که باید به یادگیری زبان فرانسه اهتمام بسیار بوزرند. کشور فرانسه از دیرباز در حوزه هنر و ادبیات سرآمد دیگر کشورهای جهان بوده است و هنوز نیز معتبر ترین آثار هنری در این کشور تولید می گردد. معتبرترین و برترین فستیوال ها و جشنواره های هنری دنیا نیز در فرانسه برگزار شده و یا اعضا و پیشینه ای فرانسوی دارد. بنابراین برای هنرمندان در اغلب رشته های هنری، یادگیری زبان فرانسه از درجه اهمیت بالایی برخوردار است. دانشجویان و علاقه مندان به رشته های حوزه علوم انسانی نیز به همین نحو از این قاعده مستثنا نیستند.

فرصت های شغلی در ایران بعد از شرکت در دوره زبان فرانسه

کشور ایران به دلیل توریستی بودن و جاذبه های گردشگری مطرح در سطح جهانی، سالانه با حجم بالایی از گردشگران خارجی مواجه است که بسیاری از آن ها از کشورهای فرانسوی زبان هستند.

بنابراین برای فعالان در حوزه گردشگری و صنایع دستی، یادگیری زبان فرانسه می تواند مزیت بسیار مهمی محسوب گردد. زیرا علاوه بر گسترش ارتباط به گردشگران خارجی و انتشار فرهنگ و هنر ایرانی، می تواند در افزایش درآمدهای ناشی از این حوزه نیز موثر باشد. علاوه بر این یادگیری زبان فرانسه به عنوان یک حوزه اشتغال زا می تواند دارای مزایایی باشد. از آنجا که امروزه اهمیت و گسترش زبان فرانسه در سطح جهان بر هیچکس پوشیده نیست، بسیاری از افراد در سطوح مختلف در صدد یادگیری و آموزش این زبان هستند. بنابراین آموزش زبان فرانسه یکی از مشاغلی است که می تواند همواره بازار کار پر رونقی داشته باشد.

 

کلاس های زبان فرانسه

بر اساس استاندارد جهانی که توسط سازمان CEFR  طراحی شده است،کلاس زبان فرانسه دارای سه سطح کلی مقدماتی، متوسط و پیشرفته است که هر کدام دو سطح متمایز و مجزا دارد که در هر کدام محتوای متفاوتی آموزش داده می شود. در ادامه محتوای هر کدام از این دوره ها را به طور مختصر شرح می دهیم:

کلاس زبان فرانسه مقدماتی

A1: آموزش واژگان روزمره و جملات ابتدایی به منظور معرفی خود و ارتباطات روزانه

A2: تکمیل واژگان و جملات متداول به منظور مکالمه و درک مطلب در موقعیت های ساده و معمول

دوره زبان فرانسه مقدماتی

B1: آموزش زبان استاندار و مکالمه در رابطه با مسائل نیمه ساده و یادگیری موضوعات و مشکلات متداول در سفر به کشور فرانسه

B2: آموزش متون دشوار و درک مطالب تخصصی و توانایی درک مطلب در محیط های فرانسوی زبان

کلاس زبان فرانسه پیشرفته

C1: آموزش متون طولانی تر و افزایش خزانه لغات و همچنین تقویت مکالمه به صورت روان و بدون مکث

C2: تکمیل مهارت های کتبی و شفاهی و مکالمه ای و درک مطالب پیچیده، به نحوی که مانند فرانسوی زبانان اصیل بدون هیچ گونه مشکلی بتوانند به این زبان تکلم کنند.

مدرک زبان فرانسه

مدارک رسمی و معتبر زبان فرانسه در سطح جهانی شامل مدارک DALF, DELF, TEF, TCF که برای افراد داوطلب مهاجرت به این کشور و یا ادامه تحصیل در دانشگاه های آن، الزامی است. در این میان مدارک DELF  و DALF در واقع دیپلم های زبان فرانسه هستند که توسط وزارت آموزش فرانسه صادر می گردند و برای تحصیل در دانشگاه های فرانسوی داشتن این مدارک الزامی است.

 

پیشینه زبان فرانسه

کشور فرانسه به عنوان یکی از بخش های مهم غرب اروپا در دوره باستان، دستخوش تغییرات فراوانی شده است. این بخش از اروپا که به نام گل ها شناخته می شدند، تا پیش از یورش روماین به این منطقه، به زبان سنتی مردم بریتانیا یعنی زبان کلتی سخن می گفتند. اما با هجوم رومیان به مرور زبان لاتین، البته نه به شکل امروزی آن بلکه به عنوان لاتین عامیانه، در این بخش گسترش یافت و در طی گذشت زمان، به زبان فرانسه کهن تبدیل شد.

فرانسوی باستان یا همان لاتین عامیانه، در قرون 9 تا 14 میلادی در این کشور رایج بود. اما به دلیل آنکه مردم فرانسه آن را با گویش و گلوی متفاوتی تلفظ می کردند، دچار تغییرات فراوانی شد و بسیاری از حروف صامت و صداداری که تلفظ آن ها برای فرانسویان دشوار بود، حذف گردید. در این ایام که هر بخش از مردم فرانسه با گویش متفاوت و خاصی سخن می گفتند، هنگامی که هوگو کاپه، پادشاه فرانسه شده و شهر پاریس را به پایتختی انتخاب کرد، گویش فرانسیان که گویش رایج در این شهر بود، به عنوان گویش مسلط و درباری برگزیده شد و از اهمیت سیاسی بسیاری برخوردار گشت. البته علی رغم این تغییرات، متون کهن فرانسه در این زمان همچنان تحت نفوذ دستگاه کلیسا بود و به زبان لاتین نگارش می شد.

پس از روی کار آمدن شارل پنجم در فرانسه، که علاقه و اهتمام فراوانی به علم و ادبیات داشت، کاستی های زبان فرانسه مورد توجه قرار گرفت و بسیاری از مترجمان بر آن شدند تا با وام گرفتن از زبان هایی مانند لاتین و یونانی، به غنا و توانمندسازی زبان فرانسه بپردازند و این کار را به بهترین شکل انجام دادند. با آغاز انقلاب فرهنگی اروپا و کاهش قدرت کلیسا در  این قاره، زبان لاتین به مرور از دستگاه رسمی حذف شده و نخستین بار در سال 1539، فرانسوای اول دستور داد تا متون دادگاهی و حکومتی به جای لاتین، به زبان فرانسه نگارش شود. بعد از این کوشش های بسیاری برای ترجمه متون از لاتین به فرانسه و نگارش مقالاتی در اهمیت غنای زبان فرانسه صورت گرفت. در پی همین اقدامات، فرهنگستان فرانسه شکل گرفته و تا به امروز وظیفه حفظ و صیانت از زبان فرانسه را بر عهده داشته است. به همین سبب است که زبان فرانسه از همان قرون هفدهم و پس از رواج حداکثری، با تغییرات چندانی مواجه نشده و زبان فرانسوی امروزی، شباهت بسیاری به آن دارد.