جواهر چیست
اگر برایتان جالب است که بدانید جواهر چیست، باید گفت که جواهرات اشیاء زینتی کوچکی هستند که در زیورآلاتی چون گردنبند، گوشواره، سنجاق و انگشتر استفاده می‌شوند.
اگر به دید باستانی به جواهرات نگاه کنیم، می‌توانیم آنها را جزء قدیمی‌ترین مصنوعات بدانیم. قدیمی‌ترین جواهری که تا به امروز شناخته شده است، مهره‌هایی است که از صدف ناساریوس (Nassarius) ساخته شده و قدمتی صدهزار ساله دارد.
برای آنکه بهتر با جواهر و انواع آن آشنا شوید بهتر است در دوره آموزش طراحی طلا و جواهر شرکت کنید.
آنچه در این مطلب می خوانید:
ریشه کلمه جواهر چیست ؟
ریشه‌ی کلمه‌ی جواهر یا همان (Jewelry)، که از ریشه‌ی فرانسوی آن که معادل jouel است، آمده است. و اما ریشه‌ی هر دو این کلمه‌ها از واژه لاتینی به نام Jocale آمده است. شکل نوشتاری کلمه‌ی جواهر در انگلیسی آمریکایی و بریتانیایی متفاوت است. این کلمه در انگلیسی آمریکایی به شکل jewelry نوشته می‌شود و در انگلیسی بریتانیایی، آفریقای جنوبی، ایرلندی، استرالیایی به شکل jewellery نوشته می‌شود. و در انگلیسی کانادایی هر دو این کلمات مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در گذشته جواهر مصارف مختلفی از جمله رفع بلا و جلوگیری از آسیب شیطان داشت و این باور وجود داشته که جواهرات قدرت اثبات بی‌گناهی دارند و یا می‌توانند پیشگویی کنند. دسته‌بندی جواهرات در گذشته فقط از روی رنگشان صورت می‌گرفت، به این شکل که به تمامی جواهراتِ به رنگ قرمز نام یاقوت، به رنگ سبز نام زمرد و به رنگ آبی نام یاقوت کبود اطلاق می‌شد.
انواع جواهرات (کاربرد ها)
استفاده از انواع جواهرات در فرهنگ‌های گوناگون با هم متفاوت بوده است به طور مثال زیورآلاتی که در مچ‌پا و یا بینی مورد استفاده قرار می‌گیرند بیشتر در آسیا رواج داشته است و در اروپا بیشتر از اشکال دیگر جواهرات همچون انگشتر، سنجاق، گردنبند و گوشواره استفاده می‌شده است.
انواع جواهرات در ایران
در ایران باستان نیز انواع مختلفی از جواهرات در بین مردم محبوب بوده است آن هم از این جهت که همواره اقوام گوناگونی در ایران زیسته‌اند و هر کدام سنت‌ها و آداب و رسوم خاص خودشان را دارا هستند. به طور مثال جواهرات محبوب در میان ایل قشقایی و عرب‌های منطقه خوزستان همواره النگو، عنبردان، گردنبند میخک، قاب قرآن و گردنبند مهلو بوده است. استفاده از طلا و جواهر در ایران از ساکنان فلات قاره ایران آغاز شده است به شکلی که از دانه‌ها و مهره‌های رنگی برای خود زیورآلات می‌ساختند.
فرق طلا و جواهرات چیست؟
اگر بخواهیم به طور دقیق بگوییم که فرق طلا و جواهر در چیست باید در به ابتدا تعریف دقیقی از طلا بپردازیم. کلمه‌ی طلا در واقع به مصنوعاتی اطلاق می‌شود که به طور کلی از طلا و آلیاژ‌های آن ساخته شده باشد و در ساخت آن از هیچ نوع سنگ قیمتی استفاده نشده باشد. اما جواهر را می‌توان همان طلایی دانست که در مراحل طراحی و همچنین ساخت آن از سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی استفاده شده باشد. در بیشتر موارد وزن سنگ‌های استفاده شده در جواهرات از وزن طلای آن بیشتر است. حال به این نکته می‌رسیم که تفاوت جواهرات اصل و اتمی در چیست. باید بگوییم که سنگی که در ساخت جواهرات استفاده می‌شود می‌تواند اتمی و یا اصل باشد، اگر ازسنگ اتمی استفاده شود آن جواهر را اتمی می‌نامند و اگر از سنگ اصل استفاده شود به آن جواهر اصل می‌گویند. از دیگر تفاوت‌هایی که می‌توان بین طلا و جواهر برشمرد تفاوت در خرید و فروش آنها است.
پایه جواهر چیست؟
برای ساخت یک جواهر ابتدا برای آن قالب طلایی ساخته می شود تا در مراحل بعدی نگین و سنگ را بر روی آن قرار دهند، قالب ساخته شده از طلایی که هنوز نگین و یا سنگی روی آن قرار نگرفته را پایه جواهر می‌نامند که مراحل ساخت آن در دوره‌های آموزش طلا و جواهر آموزش داده می‌شود.
گوهر چیست و تفاوت آن با جواهر در چیست؟
در علم گوهرشناسی یاGemology در تعریف گوهر چیست آمده است که سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی را گوهر می‌نامند. و برای اینکه سنگی در این گروه قرار گیرد باید سه ویژگی داشته باشد که این ویژگی‌ها شامل 1. کمیابی 2. زیبایی 3. مقاومت(در برابر نور و مواد شیمیایی) هستند. و اگر سنگی فقط یکی از این ویژگی‌ها را نداشته باشد جزء دسته‌ی گوهر‌ها قرار نمی‌گیرد. از انواع گوهر‌های قیمتی می‌توان به ياقوت كبود، الماس، زمرد، ياقوت قرمز اشاره کرد. و از انواع گوهر‌های نیمه قیمتی می‌توان سيترين، عقيق و آميتيست را نام برد. گروهی دیگر از گوهر‌های ارگانیک مثل صدف و مرجان، كهربا، مروارید نیز هستند که به دلیل ارگانیک بودن به آنها واژه‌ی سنگ نیز اطلاق می‌شود.
اگر علاقه مند به سنگ الماس هستید توصیه می کنیم مقاله خواص سنگ الماس را مطالعه کنید.
انواع فلزات در جواهرسازی
فلز طلا در جواهر سازی
طلا را می‌توان جزء قیمتی‌ترین فلزات دسته‌بندی کرد. از خواص طلا می‌توان به خاصیت چکش‌خواری و نرمی بالای آن اشاره کرد که همین موضوع باعث می‌شود نتوان از آن به تنهایی استفاده کرد و باید با فلزات دیگر ترکیب شود تا استحکام لازم را به دست بیاورد. بنابراین به تمامی طلا‌هایی که با فلزات دیگری ترکیب شده باشند آلیاژ می‌گویند، به جز طلای بیست‌و‌چهار عیار که خالص است. از جمله فلزاتی که به طلا اضافه می‌شوند تا استحکام آن را بالا ببرند می‌توان به نقره، پالادیوم، نیکل و مس اشاره کرد.
عیار طلا
عیار در واقع واحدی است که میزان خلوص طلا و دیگر فلزات را اندازه‌گیری می‌کند. هر میزان که وجود فلزات دیگر در طلا بیشتر باشد عیار آن پایین‌تر است و متعاقبا قیمت آن نیز کمتر است و بالعکس. علاقه‌ی مردم به میزان عیار در کشور‌های مختلف متفاوت است به طور مثال در کشور ما عیار 18 مورد پسند مردم است در صورتی که در کشور‌های عربی این عدد 24 می‌باشد.
رنگ طلا
رنگ طلا می‌تواند بسته به اینکه چه آلیاژی، با چه میزانی در آن به کار رفته باشد متفاوت باشد. در آلیاژ طلا، مس و نقره اگر میزان طلا بیشتر باشد، طلا به رنگ زرد در می‌آید. در آلیاژ طلا، نقر، مس و روی اگر میزان نقره بیشتر باشد، طلای سبز به دست می‌آید. در آلیاژ طلا و مس اگر میزان مس بیشتر باشد، طلای صورتی خواهیم داشت و در الیاژ طلا، نیکل، پالادیوم، نقره و روی اگر نسبت همگی ثابت باشد، طلای سفید خواهیم داشت.
نقره در جواهر سازی
از دیگر فلزات ارزشمند و نرم می‌توان به نقره اشاره کرد. برای استحکام بخشیدن به این فلز آن را با مس ترکیب می‌کنند. نقره پس از مدتی که در مجاورت هوا قرار بگیرد و یا در اثر عرق کردن، اکسید می‌شود و تغییر رنگ می‌دهد و نیاز به پرداخت مجدد پیدا می‌کند.
چگونه طلای سفید را از نقره تشخیص دهیم
در تشخیص طلای سفید از نقره همان طور که قبلا نیز به آن اشاره کردیم باید بگوییم که:
• طلا یک آلیاژ است اما نقره فلزی خالص است.
• مقاومت طلای سفید در برابر خراش از نقره بیشتر است.
• به دلیل اینکه طلای سفید خاصیت چکش‌خواری بیشتری دارد حکاکی روی آن آسان‌تر از نقره است.
• در مورد خاصیت زنگ‌زدگی مقاومت طلای سفید بیشتر از نقره است.
• نقره به روکش نیاز ندارد اما روکش طلای سفید از رودیوم است.
• همان‌طور که گفته شد نقره از طلای سفید خالص‌تر است و به همین دلیل هم ته‌رنگ آن خاکستری است، در صورتی که ته‌رنگ طلای سفید زرد یا خاکستری است که به آبکاری آن بستگی دارد.
• مراحل تولید طلای سفید مشکل‌تر است در نتیجه فراوانی آن نسبت به نقره که به صورت طبیعی یافت می‌شود کمتر است.
• از لحاظ خلوص طلای سفید تنها می‌تواند تا 75 درصد خالص باشد در صورتی که خلوص نقره می‌تواند تا 99.99 درصد باشد.
پلاتین در ساخت جواهر
پلاتین را می‌توان از مقاوم‌ترین و سنگین‌ترین فلزات برشمرد که معمولا آن را با ایـریـدیوم، تیتانیوم، مس، رودیـوم، روتیوم و پالادیوم ترکیب می‌کنند. درجه‌ی خلوص پلاتین همچون نقره بر پایه‌ی هزار قسمتی می‌باشد.
1. %۹۵ پلاتین خالص = Plat 950
2. %۹۰ پلاتین خالص = Plat 900
3. %۸۵ پلاتین خالص = Plat 850
چگونه طلای سفید را از پلاتین تشخیص دهیم
• وزن و مقاومت طلای سفید از پلاتین کمتر است.
• پلاتین از طلای سفید کمیاب‌تر است در نتیجه قیمت آن نیز بیشتر است.
• پلاتین به صورت طبیعی سفید است و در نتیجه درخشندگی بیشتری نسبت به طلای سفید دارد.
• درجه‌ی خلوص طلای سفید از پلاتین کمتر است.
• پلاتین دیر‌تر از طلای سفید کدر می‌شود.
تیتانیوم
تیتانیوم را می‌توان سخت‌ترین فلز در بین فلز‌های گفته شده نام برد به طوری که سختی آن سه برابر فولاد است. اما با این حال بسیار سبک است. از دیگر ویژگی‌های خوب این فلز که در حوزه‌ی جواهرات بسیار کاربردی است این است که تیتانیوم حساسیت پوستی ایجاد نمی‌کند و باعث جوش نمی‌شود. همچنین این فلز ضدخش است و به همین دلیل برای ساخت جواهرات زینتی از آن به وفور استفاده می‌شود.
چگونه طلای سفید را از تیتانیوم تشخیص دهیم
• طلای سفید از تیتانیوم گران‌تر است.
• طلای سفید می‌تواند ایجاد حساسیت کند اما تیتانیوم حساسیت‌زا نیست.
• طلای سفید تنها به رنگ سفید است اما تیتانیوم را می‌توان به رنگ‌های مختلف درآورد.
• خاصیت لحیم شدن در تیتانیوم وجود ندارد بنابراین نمی‌توان سایز آن را تغییر داد.
تنگستن
تنگستن فلزی محکم و سخت است که وزن و چگالی بالایی دارد و همچنین بالاترین نقطه ذوب را در بین دیگر فلزات دارا است و سنگین‌ترین فلزی است که در حوزه‌ی جواهرسازی از آن استفاده می‌شود. این فلز در سال‌های اخیر بسیار محبوب شده است و به آن فلز گرگ نیز می‌گویند. از این فلز در فرم اصلیش نمی‌توانند برای ساخت جواهرات استفاده کنند و بنابراین از آن الیاژ‌هایی درست می‌کنند که 85 درصد آن را تنگستن تشکیل می‌دهد و 15 درصد باقی‌مانده می‌تواند کربن، نیکل یا کبالت باشد که اگر از نیکل و کبالت استفاده شود در این صورت تنگستن کاربیدی خواهیم داشت. با اضافه کردن کربن به تنگستن خاصیت چکش‌خواری آن افزایش پیدا می‌کند و آماده‌ی ورود به فرآیند جواهرسازی می‌شود.
رودیوم در صنعت جواهر
فلزی سفید و براق است که کدر نمی‌شود و برای آبکاری سایر جواهرات، استیل و همچنین جلوگیری از تغییر رنگ بدلیجات از آن استفاده می‌شود. آبکاری که با رودیوم انجام شود، ضدحساسیت است و افرادی که به بدلیجات و همچنین دیگر فلزات آلرژی دارند می‌توانند از رودیوم به عنوان روکش سایر فلزات استفاده کنند. از معایب این روکش می‌توان به این موضوع اشاره کرد که روکش پس از مدتی از بین می‌رود و نیاز به آبکاری مجدد پیدا می‌کند.
انواع سنگ‌ها در جواهرسازی
از انواع سنگ‌هایی که در صنعت جواهرسازی از آنها استفاده می‌شود می‌توان به فیروزه، یاقوت سرخ، مروارید، اوپال، مورگانیت، سنگ لاجورد، لعل، الماس، آکوامارین، الکساندریت، تانزانیت، روبلیت، کهربا، عقیق سلیمانی، حجر القمر، یشم، زمرد، سیترین، یاقوت اشاره کرد.
